Bir doğru iki noktası ile belirlenir. Ancak arazide bir doğruya ait noktaları geometrik anlamda belirtmek engebeler yüzünden her zaman mümkün değildir. Topoğrafik anlamda bir doğruya ait noktaların belirlenmesi; bu doğrudan geçen düşey düzlemle yeryüzünün arakesit eğrisi üzerindeki noktaların belirlenmesiyle olur.
Engelsiz arazide doğruların aplikasyonunda (jalonlamada) en çok görülen durumlar şunlardır:
Bir Doğrunun Ara Noktalarının İşaretlenmesi
Bu işlem iki kişi ile yapılır. Verilen A ve B noktaları birer jalonla işaretlendikten sonra bir gözleyici A jalonunun üç adım gerisinde, A ve B jalonlarını çakışık olarak görecek şekilde durur. Yardımcı serbestçe duran jalonla yaklaşık olarak C noktasının bulunduğu yere gelir ve gözleyici A, C ve B jalonlarını birbiri üzerinde görünceye kadar ileri, geri hareket eder. Bu arada gözleyici A jalonunun bazen sağ kenarından bazen sol kenarından bakarak doğrultuyu kontrol eder. C deki jalon istenilen doğrultuya girince, gözleyicinin vereceği işaretle yardımcı, düşeyliğini bozmaksızın jalonu yere saplar. Jalonun düşeyliği bir defa daha kontrol edilir. Sonra sırası ile D ve E noktası aynı şekilde işaretlenir. Bu sıranın izlenmesi ile önceden dikilen jalonların işaretlenecek noktaya olan görüşü kapatması olasılığı da önlenmiş olur. 200 m uzaklığa kadar bu işlemin çıplak gözle yaklaşık olarak jalon kalınlığı (2cm) duyarlıkla yapılması mümkündür. Daha uzak mesafeler için teodolit kullanılması uygun olur.
Bir Doğrunun Uzantısının İşaretlenmesi
Gözleyici, elindeki jalonla A, B jalonlarını üst üste görünceye kadar C noktası civarında hareket eder. C jalonu A ve B nin doğrultusuna girince yere saplanıp düşeylenip ve jalonun düşeyliği ve doğrultusu bir kere daha kontrol edilir. Bu şekilde AB doğru parçası en fazla yarısı kadar uzatılabilir.
Engelli Arazide Doğruların İşaretlenmesi
Birbirini Görmeyen ve Arkalarına Geçilemeyen İki Nokta Arasındaki Doğrunun İşaretlenmesi
Bu işlem ellerinde birer jalon bulunan iki kişi tarafından yapılır. Önce A’yı gören D1 noktasındaki gözleyici diğerine D, A doğrultusunda B’ yi görebilecek bir C1 noktası işaretlettirir. Böylelikle bulunan C1 noktasındaki gözleyici diğerini C1 B doğrultusuna sokarak D2 elde edilir. İşlem, Cn den bakıldığında Dn jalonu B ile ve Dn den bakıldığında Cn jalonu A ile üst üste gelinceye kadar tekrar edilir. Sonuç olarak, aplike edilen A Cn Dn ve Cn Dn B doğrularının Cn ve Dn noktaları ortak olduğundan A Cn Dn B aynı bir doğruyu oluşturur. Herhangi bir engel yüzünden gerisine geçilemeyen iki noktanın belirlediği doğrunun aplikasyonu da aynı şekilde yapılır. A ve B noktaları yüksekte, ara noktaları alçakta ve doğrudan doğruya doğrultuya sokmanın mümkün olmadığı durumlarda da aynı yöntem kullanılabilir.
İki Doğrunun Kesim Noktasının Bulunması
Bu işlemin bir kişi tarafından yapılması þöyle olur; Önce doğruların uzantısında E ve F noktaları jalonla işaretlenir. Sonra P noktası aynı zamanda BE ve DF doğrultusuna gelecek şekilde işaretlenir. Ancak bir ölçü ekibi en az üç kişiden oluştuğundan P noktasının daha çabuk bulunması, iki ayrı gözleyicinin P jalonunu aynı zamanda AB ve CD doğrultularına sokması ile yapılabilir.
Anlatımımız bu kadar. İyi çalışmalar.
