Ülkemizde ve Dünyada Kullanılan Ölçü Birimleri :

Bir büyüklüğü ölçmek demek, bunu aynı cinsten ( birim olarak seçilen) diğer bir büyüklükle karşılaştırmak demektir.

Tarihsel ve geleneksel nedenlerle ülkemizde ve Dünyada birçok başka ölçü birimleri kullanılmıştır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ülkemizde tarihsel süreç içerisinde çeşitli dönemlerde kullanılan ölçü birimlerine örnekler , Çizelge 2.2 de görülmektedir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.1.1.Uzunluk ölçü birimleri

Uzunlukların ölçülmesi için ölçü birimi olarak “metre (m) “kullanılır. Bir metre Krypton-Atom 86 ‘nın 2p₁₀ enerji düzeyinden , 5d₅ enerji düzeyine geçişindeki vakum dalga boyunun 1 650 763,73 katıdır. Veya 1 metre, ışığın boşlukta 1/299.792.458 saniyede aldığı yol olarak tanımlanmıştır.

Metrenin katları şu şekilde adlandırılırlar:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.1.2. Alan ölçü birimleri

Alan birimi uzunluk birimine bağlı olarak m² dir. Metre karenin katları şu şekilde adlandırılırlar;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 2.1.3. Açı – Yay ölçü birimleri

Açı – yay ölçü birimleri derece, grad, milyem ve radyandır. Topoğrafya hesap işlemlerinde genellikle grad (gon) ölçü birimi kullanılmaktadır.

2.1.3.1. Derece

Bir çemberin 360’da bir parçasını gören merkez açının birimine “1 derece” denir ve (1º) ile gösterilir.Derecenin alt katları;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Herhangi bir açının derece cinsinden yazılışı 36º 27′ 15” veya 36º, 45416667 şeklindedir. Katlar arasındaki dönüşüm 60 sayısıyla yapıldığından “altmışlık sistem” de denir.

2.1.3.2. Grad

Bir çemberin 400’de bir parçasını gösteren merkez açının ölçüsüne “1 grad” denir ve (1^g) şeklinde gösterilir.

Grad dakikası (c) = 0,01^g

Grad saniyesi (cc) =0,0001^g

Katlar arasındaki dönüşüm 100 sayısıyla yapıldığından “yüzlük sistem” de denir.

2.1.3.3. Milyem

Bir çemberin 6400’de bir parçasını gören merkez açının ölçüsüne “1 milyem” denir. Son rakamının sağ üstüne iki yatay çizgi (=) çizilerek gösterilir. 0,54⁼, 1999⁼ gibi.

6400 rakamı yerküresinin yarıçapına (~6370 km) çok yakın yuvarlak bir rakamdır.Yeryüzünde 1 km’ lik mesafe için , 1 milyem lik açıya yaklaşık olarak 1 m’lik yay uzunluğu karşılık gelmektedir. Bu da askeri amaçlı (top atışları) ölçmelerde büyük kolaylık sağlamaktadır.

2.1.3.4. Radyan

Yay birimi radyandır. Bir çemberde yarıçap uzunluğundaki yay parçasını gören merkez açıya “1 radyan” denir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.1.4. Yay Uzunluğu – Merkez açı ilişkisi

r yarıçaplı dairede yay uzunluğu (b) ile açı değeri ( α ) arasında da ;

 

 

 

 

 

bağıntıları vardır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.1.5. Açı ölçüsü birimlerinin birbirine dönüşümleri

Bir açı veya yayın derece, grad, radyan ve milyem cinsinden karşılıkları sırası ile D, G, R ve M olsun. Yayın tüm çembere oranı her birim için aynı olduğundan;

 

 

 

 

 

olacaktır. Sadeleştirme yapılacak olursa;

 

 

 

 

 

bağıntısı ortaya çıkar.